پلی‌پروپیلن با ظرفیت جهانی تولید نزدیک به ۹۰میلیون تن به‌عنوان یک پلیمر ترموپلاستیک سخت و بلورین شناخته می‌شود که از پلیمریزاسیون مونومر پروپیلن به‌دست می‌‌‌آید و در بخش‌‌‌های مختلف مصرفی نظیر بسته‌‌‌بندی، اتومبیل‌‌‌سازی، تجهیزات الکترونیکی و… کاربرد وسیعی دارد.در صنعت اتومبیل سازی خرید مواد PP440G مصرف فراوان و عمده دارد. بخش عمده تقاضا و مصرف پلی‌‌‌پروپیلن در جهان مربوط به صنایع بسته‌‌‌بندی با سهم بیش از ۳۰درصد و پس از آن صنعت خودرو است. ارزش برآوردی صنعت پلی‌پروپیلن در سطح جهان در سال ۲۰۲۱ حدود ۷۶میلیارد دلار است که بخش عمده آن با سهم از درآمد حدود ۵۰درصدی مربوط به منطقه آسیا-اقیانوسیه است که علاوه بر این موضوع شامل بیشترین تعداد طرح‌‌‌های توسعه و هزینه‌‌‌های سرمایه‌‌‌ای اختصاص‌یافته در این حوزه است، به طوری که انتظار می‌رود حدود ۱۷میلیارد دلار در راستای تکمیل ۸۵طرح واحد تولید مواد پلی‌پروپیلن در این منطقه تا سال ۲۰۲۵ هزینه شود و حدود ۶میلیارد دلار از آن مربوط به منطقه خاورمیانه با ۲۳طرح برنامه‌ریزی‌شده است. پروژه مجتمع Trakya شرکت MetCap Petrochemicals  با ظرفیت اسمی مجموعا ۶/ ۴میلیون تن در سال که شامل انواع محصولات پتروشیمیایی نظیر متانول، پلی‌اتیلن، پروپیلن و پلی‌پروپیلن با ظرفیت تولید پلی‌پروپیلن ۶۰۰‌هزار تن/ سال که انتظار می‌رود از سال ۲۰۲۷ به بهره‌‌‌برداری برسد، از مهم‌ترین و سرمایه‌برترین پروژه‌‌‌های موجود در حوزه پلی‌پروپیلن منطقه است که در ترکیه واقع است.

تولید‌کنندگان بورسی صنعت پلی‌پروپیلن در ایران

طبق آخرین آمار موجود، ظرفیت اسمی تولید پلی‌پروپیلن در کشور حدود یک‌میلیون و ۹۵‌هزار تن در سال است که شرکت پلی‌پروپیلن‌ جم با ظرفیت ۳۰۰‌هزار تن و سهم از بازار ۲۷‌درصد در کنار پتروشیمی مارون بزرگ‌ترین تولیدکنندگان ایرانی هستند.در پتروشیمی مارون گرید PPC30S  فروش خوبی نسبت به سایر تولیدات دارد.در حال حاضر، حدود ۱۴طرح توسعه در حوزه تولید پلی‌پروپیلن با ظرفیت بیش از ۴میلیون و ۳۰۰‌هزار تن در کشور وجود دارد که با به بهره‌برداری رسیدن این پروژه‌‌‌ها طی پنج‌سال آینده شاهد افزایش ظرفیت تولید و سهم از بازارهای جهانی برای ایران خواهیم بود. در این میان، سه تولیدکننده پذیرفته‌شده در بورس تهران در حال معامله هستند که عبارتند از: شرکت پلی‌پروپیلن جم، پتروشیمی مارون و پتروشیمی شازند. این شرکت‌ها با مجموع ظرفیت اسمی ۶۷۵‌هزار تن در سال در حال حاضر بیش از ۶۰‌درصد تولیدات کشور را به خود اختصاص داده‌‌‌اند و با لحاظ پیش‌بینی‌‌‌های اجماع تحلیلگران برای سال ۱۴۰۱ شرکت پتروشیمی شازند با EPS کارشناسی ۷۲۰تومانی می‌‌‌تواند دارای جذابیت نسبی باشد. البته سهم مواد پلی‌پروپیلن از سبد محصولات این شرکت چندان قابل‌توجه نیست و در مقایسه با دو تولیدکننده بورسی دیگر ظرفیت به‌مراتب پایین‌تری دارد. همچنین از مهم‌ترین ریسک‌‌‌های موجود برای تولیدکنندگان بورسی، از دست رفتن سهم از بازار با بهره‌‌‌برداری از پلنت‌‌‌های جدید پلی‌پروپیلن و افزایش ظرفیت تولید کشور است که این شرکت‌ها با توجه به نبود طرح‌‌‌های توسعه و رشد واقعی جریانات نقدی تحت‌تاثیر این عامل ریسک قرار می‌‌‌گیرند.

ارزش جایگزینی

میزان سرمایه‌گذاری ثابت برآوردی پروژه مشترک پلی‌پروپیلن شرکت Bayegan و شرکت Advanced Petrochemical عربستان در ترکیه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بازیگران صنعت پلی‌پروپیلن، حدود ۲میلیارد دلار به ازای هر یک‌میلیون تن ظرفیت تولید سالانه است. همچنین طبق برآورد انجام‌شده برای مگاپروژه پیشرفته و جدید شرکت رنسانس ترکیه به نام مجتمع ceyhan میزان سرمایه‌گذاری لازم برای یک‌میلیون تن ظرفیت با امکانات تولید برق از هیدروژن درون مجتمع و تامین انرژی حدود ۷/ ۳میلیارد دلار است.

چشم‌‌‌انداز صنعت پلی‌پروپیلن در جهان و ایران

طبق پیش‌بینی موسسات معتبر بین‌المللی انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۵ میلادی طبق طرح‌‌‌های توسعه موجود در دنیا، ظرفیت تولید پلی‌پروپیلن در جهان از حدود ۹۰میلیون تن در سال به حدود ۱۳۷میلیون تن در سال برسد. در حال حاضر، حدود ۱۴۶طرح احداث واحد پلی‌پروپیلن در سطح جهان وجود دارد که در قاره آسیا، چین با حدود ۴۶پروژه اعلام‌شده و برنامه‌‌‌ریزی‌شده با ظرفیت مجموعا ۱۹میلیون تن در سال و سرمایه‌گذاری ۹میلیارد دلار پیشتاز است. همچنین ترکیه با طرح‌‌‌های متعدد به ظرفیت ۵/ ۱میلیون تن تا سال ۲۰۲۵ با سرمایه‌گذاری ۵/ ۱میلیارد دلاری جزو کشورهای دارای رشد در این حوزه خواهد بود. همچنین پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۸ میلادی صنعت مواد پلی‌پروپیلن جهانی با نرخ رشد مرکب سالانه حدود ۲/ ۵درصدی رشد کند و به ارزش ۱۱۰میلیارد دلاری در سال ۲۰۲۸ برسد که از مهم‌ترین عوامل رشد این صنعت می‌‌‌توان به افزایش تقاضا از جانب حوزه صنایع بسته‌‌‌بندی و اتومبیل‌‌‌سازی اشاره کرد که البته نوسانات قیمت نفت‌خام و در دسترس بودن کالاهای جایگزین می‌‌‌تواند این رشد را محدود سازد.انتظار می‌رود، ایران نیز با پروژه‌‌‌های پلی‌پروپیلن متعدد در دست اجرا با افق سال ۱۴۰۶ به ظرفیت بیش از ۵میلیون تنی دست پیدا کرده و رشد خوبی را تجربه کند.

بهای تمام‌شده و فرآیند تولید

خلاصه فرآیند تولید پلی‌پروپیلن به این صورت است که پروپیلن دریافتی از طریق خطوط لوله به همراه اتیلن و کاتالیزگر وارد واحد پلی‌پروپیلن شده و سپس خروجی آن گریدهای مختلف از این محصول است که برخی از این گریدها تقاضای بالایی دارند و در معاملات بورس‌کالا شاهد فاصله گرفتن قیمت‌ها از نرخ پایه عرضه هستیم. بر این اساس، میزان ارزش‌افزوده و حاشیه سود ناویژه واحدها با اختلاف یا اسپرد نرخ مواد پلی‌پروپیلن و پروپیلن به عنوان ماده اولیه اصلی و تشکیل‌دهنده بخش عمده بهای تمام‌شده ارتباط زیادی دارد که این اسپرد طی ماه‌‌‌های گذشته در مقایسه با فصول ابتدایی سال ۱۴۰۰ کاهش قابل‌توجهی را تجربه کرده است.

پیش‌بینی قیمت پلی‌پروپیلن

نرخ‌های بازار چین به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بازیگران صنعت پلی‌پروپیلن همواره مورد توجه بوده است. براساس آخرین داده‌‌‌های بازار نقدی Spot چین، نرخ مواد پلی‌پروپیلن گرید T۳۰S در حدود ۸هزار و ۸۳۰یوآن چین معادل هزار و ۳۲۵دلار آمریکا با نرخ برابری ۱۵/ ۰دلار/ یوان به ازای هر تن بوده است.
انتظار می‌رود با تداوم سیاست‌‌‌های پولی انقباضی بانک‌های مرکزی در سطح جهان و مازاد عرضه، شاهد عدم‌تداوم رشد قیمت این کامودیتی و تثبیت یا افت قیمت به سطوح پایین‌‌‌تر باشیم.

ارزندگی و جذابیت سرمایه‌گذاری

در حال حاضر شرکت‌های تولیدکننده پلی‌پروپیلن دارای میانگین P/ E گذشته‌نگر ۳/ ۷واحدی و آینده‌نگر ۷۶/ ۷واحدی در حالت خوش‌بینانه هستند که می‌‌‌تواند با انتشار گزارش‌های ۱۲ماهه مارون و شازند و برگزاری مجامع عمومی عادی سالانه و تصویب سود نقدی کاهش پیدا کند. طبق پیش‌بینی و اجماع تحلیلگران، شرکت پتروشیمی مارون طی سال‌جاری قادر به تحقق حدود ۲هزار و ۳۰۰تومان EPS خواهد بود. پتروشیمی شازند نیز پتانسیل تحقق ۷۷۰تومان EPS را دارد. جم‌پیلن نیز طبق بررسی کارشناس تحلیل با فرض فروش ۲۵۸‌هزار تنی، پلی‌پروپیلن هزار و ۴۰۰دلاری، اسپرد ۵۸۰دلاری و نرخ ارز موثر ۲۵۰‌هزار ریالی قادر به تحقق حدود هزار و ۶۰۰تومان سود خالص به ازای هر برگه سهم طی سال ۱۴۰۱ است که اجماع تحلیلگران عددی بالاتر و در حدود هزار و ۹۰۰تومان را برای این شرکت پیش‌بینی می‌کند. لازم به ذکر است که برخی موارد نظیر احتمال عدم‌تکرار اسپردهای فصول اخیر، عدم‌تکرار برگشت مالیات برای جم‌پیلن، احتمال کاهش سطوح قیمت‌های جهانی و نبود طرح‌‌‌های توسعه از جذابیت این گروه می‌‌‌کاهد؛ با این حال، با توجه به بازده نقدی بسیار مناسب این گروه شایسته بررسی و سرمایه‌گذاری است.