لوله دریپردار چیست و چگونه تولید می‌شود؟
امروزه به دلیل محدودیت‌ها در مصرف آب و خشکسالی که در بعضی مناطق وجود دارد، باعث شده است تا بسیاری از کشاورزان برای آبیاری زمین‌های کشاورزی خود به آبیاری قطره‌ای و بارانی توجه کنند. لوله دریپردار با طراحی ویژه، استفاده از این نوع لوله‌ها را در هر نوع شرایط آب و هوایی امکان پذیر کرده است.
لوله دریپردار چیست؟
لوله دریپردار قابل انعطاف‌ترین لوله آبده با قابلیت جبران کنندگی فشار جهت آبیاری پوشش های گیاهی، کشت‌های متراکم و ردیفی و … هستند و قابلیت انعطاف مضاعف آن‌ها جهت نصب آسان و سریع شان می‌باشد. دو لایه بودن این لوله‌ها (لایه قهوه‌ای بر روی مشکی یا ارغوانی بر روی مشکی) باعث افزایش مقاومت آن‌ها نسبت مواد شیمیایی و پرتوهای فرابنفش شده است. قطره چکان‌های جبران کننده فشار به فواصل ۳۰ الی ۶۰ سانتی‌متری از هم در درون لوله انعطاف پذیر تعبیه شده‌اند. دبی هر قطره چکان در فشار بین ۰٫۷ تا ۴٫۱bar بین ۲٫۳ یا ۳٫۵L/h می‌باشد. دیافراگم قطره چکان‌ها دارای یک رگولاتور فشار با خاصیت ارتجاعی است که در صورت گیر کردن آشغال در خروجی آن امکان خود شوینده بودن قطره چکان را فراهم می‌کند. شعاع خم لوله بایستی ۷٫۵ سانتیمتر باشد. ورودی قطره چکان بایستی با دیواره خط لوله در یک داستا باشد تا ورود آشغال به قطره چکان حداقل گردد. لوله دریپردار بگونه‌ای طراحی شده است که حتی در مسیرهای نا هموار و غیر مسطح و تغییرات فشار مانند یک رگلاتور عمل نموده و همواره میزان آب‌دهی در تمامی سطح لوله بصورت یکسان و یکنواخت تنظیم می‌باشد.
- استفاده از لوله دریپردار نسبت به روش‌های معمول دیگر (مانند انواع تیپ‌ها، قطره چکان‌های ساده، انواع قطره چکان‌های روی خطی و……) هم از نظر اقتصادی و هم طول عمر بالاتر سیستم بسیار مقرون به صرفه خواهد بود.
- به علت این که این لوله‌ها در سطح زمین توزیع می‌شوند، خواص آنتی یو وی آن نقش اصلی را در طول عمر و کیفیت این لوله‌ها بازی می‌کند.
- ماده منحصر به فرد در تولید این نوع لوله‌ها سبب بیشتر شدن انعطاف‌پذیری آن شده است که قابلیت خم های کوچکتر و استفاده کمتر از زانوها را فراهم می‌کند.
- انتخاب دبی جریان و فاصله بین نازل ها، برای انواع کاربردهای غیر از چمن امکان انعطاف در طراحی را فراهم می‌کند.
- این نوع لوله‌ها قابلیت اجرا با کلیه اتصالات فشاری را نیز دارند.
- برای نصب به شکل زیرسطحی باید از یک شیر هوا در خط آبرسان استفاده کرد.
- خاصیت جبران کنندگی فشار قطره چکان‌ها (در محدوده ۰٫۷ تا ۴٫۱bar) باعث ایجاد یک دبی ثابت در طول خط لوله و حصول اطمینان از یکنواختی دبی قطره چکان‌ها می‌شود.
- دو لایه بودن لوله (لایه قهوه‌ای بر روی مشکی) سبب افزایش مقاومت نسبت به مواد شیمیایی، رشد جلبک ها و پرتوهای فرابنفش خورشید می‌شود.
- نصب راحت و سریع اتصالات این نوع لوله‌ها از ویژگی‌های دیگر آن‌ها می‌باشد.
این وسیله کاربردی، درواقع یک لوله در متراژهای مشخص و مورد نیاز کاربران است که جنس بدنه آن به طور رایج پلی‌اتیلن (پلی‌اتیلن سبک خطی) نرم می‌باشد. درون این لوله به فواصل مشخصی، قطره چکان‌ها و روزنه‌هایی برای خروج آب در مقیاس معین تعبیه شده است.
آنچه تکنولوژی این لوله دریپردار را منحصر به فرد ساخته است، طراحی قطره چکان‌های تعبیه شده درون آن است. از ویژگی های بارز این قطره چکان‌ها، می‌توان به وجود فیلترهایی بر سر آب خارج شده از آن اشاره کرد.
به این ترتیب کشاور یا مزرعه داری که قصد استفاده از این لوله دریپردار را دارد، به راحتی می‌تواند از آب حاوی املاح و مواد آلی برای آبیاری زمین و محصولات خود بهره گیرد؛ چرا که فیلتر موجود در قطره چکان‌های لوله دریپردار، املاح موجود در آن آب را فیلتر و جدا می‌کند.
آبیاری قطره‌ای روشی است که طی آن، آب از روزنه‌هایی به نام قطره چکان با فشار کم به صورت هدفمند در مجاورت ریشه گیاهان کاشته شده، خارج می‌شود.
اولین بار در دهه 50 این نوع آبیاری مورد استفاده قرار گرفت و بین کشاورزان و مزرعه داران معرفی و رایج شد. پس به مرور زمان مطالعات دقیق تری روی آن انجام گرفت و معایب و مزایای بیشتری از آن شناخته شد.
طی فرآیند آبیاری قطره‌ای، تعدادی لوله (پلی‌اتیلن EX3) دریپردار را به یک مخزن اصلی آب متصل کرده و آن‌ها را در سطح زمین زراعی به صورتی که از میان ریشه گیاهان و مسیرهایی که نیاز به آبیاری داند، می گذرانند.
آب با گذشتن از این لوله دریپردار، ضمن آن که از خروجی های تعبیه شده پای ریشه گیاهان ریخته می‌شود، از فرآیند فیلتراسیون نیز عبور کرده و املاح و مواد درشت و آسیب زننده آن جدا می‌شود.
آشنایی با انواع سیستم های آبیاری قطره‌ای
اما این آبیاری قطره‌ای به روش‌های گوناگونی قابل اجرا است که به هرکدام به عنوان یک سیستم مجزا نگاه می‌شود. این سیستم‌های رایج جهت آبیاری قطره‌ای به شرح زیر هستند:
- آبیاری اسپری
این سیستم با تاثیرپذیری مستقیم از جریان هوا کار می‌کند. درواقع ابرهای کوچک آبپاشی در نقاط مختلف زمین کار گذاشته می‌شوند و به گیاهان اطراف خود آب را اسپری می کنند. بدیهی است که جریان باد و جهت حرکت هوا، ذرات آب اسپری شده توسط این ابرهای کوچک را تغییر داده و به عبارتی بر روی آن‌ها تاثیر می گذارد.
- آبیاری فواره‌ای
به این روش بابلر نیز گفته می‌شود. همانطور که از نامش پیداست، روزنه‌هایی در نقاط مختلف زمین تعبیه می‌شوند که آب با دبی زیاد از آن‌ها خارج شده و مانند فواری به اطرف پخش می‌شود.
- آبیاری زیر بستری
در این سیستم آبیاری قطره‌ای، لوله دریپردار در یک یا چند لایه پایین‌تر از سطح زمین کار گذاشته می‌شود. بدین ترتیب آب را در همان زیر خاک به صورت قطره‌ای با دبی مشخص از روزنه‌های موجود بر روی بدنه خود یا همان قطره چکان‌های مذکور، خارج کرده و به ریشه گیاه می رساند.
- آبیاری دریپ
در این سیستم از آبیاری قطره‌ای، لوله دریپردار را بر روی سطح زمین از لا‌به‌لای ریشه گیاهان عبور می دهند و هر زمان شیر جریان هر بخش را باز کنند، آب از قطره چکان‌های موجود در لوله دریپردار خارج شده و بر روی زمین در اطراف گیاهان جاری می‌شود.
استفاده از لوله دریپردار و روش آبیاری قطره‌ای مزایای زیادی دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر هستند:
- چون که آب با فشار کم و در سطح مشخص و کوچکی از خاک پاشیده می‌شود، از تلفات کود و مواد مغذی که به صورت جداگانه پای گیاهان ریخته شده است جلوگیری می‌کند.
- در مصرف آب به شدت صرفه‌جویی می‌شود و منابع آب مورد استفاده برای یک زمین یا مزرعه به درستی مدیریت می‌شود.
- نیازی نیست سطح زمین کشاورزی یا مزرعه تراز باشد، زیرا آب به تمام نقاط مهم می‌رسد.
- دیگر لزومی ندارد که حتما از آب آشامیدنی تسویه شده برای آبیاری زمین استفاده کرد؛ سیستم فیلتراسیون تعبیه شده در لوله دریپردار(پلی‌اتلین ۰۰۷۵) در آبیاری قطره‌ای، امکان استفاده از آب های تسویه نشده را نیز برای کشاورزان و مزرعه داران فراهم کرده است.
- چون آب به صورت هدفمند به قسمت‌هایی که مد نظر کشاورز است، می رسد؛ رشد علف های هرز به شدت کاهش می یابد.
- نیازی به استخدام نیروی کار مختص آبیاری زمین وجود ندارد و همه مراحل مربوط به آبیاری به صورت اتوماتیک‌وار انجام می‌پذیرد.
- مقدار آب خروجی در قسمت‌های مختلف زمین قابل کنترل است و می‌تواند به صورت یکسان نباشد. زیرا هر بخش شیر کنترل مخصوص به خود را دارد که با تنظیم آن می‌توان حجم و فشار آب خروجی را کم و زیاد کرد.
- چون آب به صورت هدفمند در قسمت‌های مدنظر کشاورز استفاده می‌شود، خاک زمین به مرور زمان دچار فرسایش نشده و غنی باقی می ماند.
- نیاز به حفظ چارچوب و قاعده خاصی در آبیاری وجود ندارد و زمین زراعی می‌تواند به هر نحوی که کشاور راحت تر است توسط لوله (پلی‌اتیلنEX5 ) دریپردار لوله‌کشی شود.
آشنایی با معایب آبیاری قطره‌ای
اما آبیاری قطره‌ای محدودیت‌ها و معایبی نیز دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر هستند:
- یک سرمایه و بودجه قابل توجه برای تهیه تجهیزات اولیه سیستم آبیاری قطره‌ای مورد نیاز است.
- لوله دریپردار با مشکلات ناشی از تابش مداوم نور خورشید، در تهدید فرسایش و پوسیدگی است.
- سیستم فیلتراسیون باید مرتبا چک شود زیرا اگر رسوب گرفته و یا به هر دلیلی به درستی کار نکند، کل سیستم دچار مشکل می‌شود و به علاوه ممکن است محصولات کشاورزی نیز با آب نامرغوب آبیاری شوند.
- زمانی که از آبیاری قطره‌ای زیر سطحی استفاده می‌شود، کشاورز یا صاحب زمین نمی‌تواند درست انجام شدن عملیات آبیاری را با چشم دیده و از عدم وجود عیب و ایراداتی درون مراحل آن مطمئن شود.
آشنایی با لوله دریپردار
اکنون که نسبت به ماهیت آبیاری قطره‌ای، موارد مصرف آن و همچنین مزایا و معایبش، اطلاعاتی را به دست آوردیم؛ بهتر است با لوله دریپردار آشنا شویم و ببینیم این وسیله چگونه می‌تواند ما را در آبیاری قطره‌ای یاری دهد.
لوله دریپردار از مواد درجه یکی ساخته شده است و به همین دلیل در چهار فصل سال می‌توان از آن استفاده کرد. با استفاده از لوله دریپردار آبیاری قطره‌ای، هر گیاه در مجاورت ریشه خود از مقدار معینی آب برخوردار می‌شود.
همین امر صرفه‌جویی در مصرف آب را به بالاترین حد ممکن رعایت می‌کند به علاوه این که گیاهان از ایده‌آل‌ترین شرایط آبیاری برخوردار می‌شوند.
آنچه لوله دریپردار را به ابزاری متفاوت در زمینه آبیاری قطره‌ای تبدیل کرده است، دو جداره بودن آن است. به این ترتیب این لوله برای آبیاری قطره‌ای در مناطق خشک و گرمسیری نیز بسیار مناسب است، چرا که از تبخیر شدن آب یا در معرض حرارت و نور مستقیم بودن آن درون لوله جلوگیری می‌کند.
لوله دریپردار از مقاوت و همچنین انعطاف قابل توجهی برخوردار است.
مورد بعدی که می‌توان به عنوان خصوصیات بارز و ویژگی منحصر به فرد لوله درپیدار عنوان کرد، قابلیت یکسان کردن آب در شرایطی که لوله بر روی پستی و بلندی واقع شده است، می‌باشد.
سیستم رگلاتور تعبیه شده درون لوله دریپردار، همان تکنولوژی منحصر به فردی است که سبب بروز این یکسان‌سازی آب و رساندن آن به طور یکنواخت به ریشه تمام گیاهان شده است.
مواردی وجود دارند که حین استفاده از لوله (پلی‌اتیلن BL3)دریپردار، می‌بایست آن‌ها را مدنظر داشت و دائما به آن‌ها رسیدگی کرد تا آبیاری زمین با مشکل مواجه نشده و سیستم آبیاری قطره‌ای که هزینه قابل توجهی بابت آن پرداخت کرده اید، دچار آسیب و از کار افتادگی نشود.
برخی از این موارد به شرح زیر هستند:
- به منبع آب اسید سولفوریک، اسید کلریدریک یا اسید فسفریک اضافه کنید. در این صورت جریان آب درون لوله دریپردار موجب بروز زنگ زدگی نمی‌شود. البته لازم به ذکر است که در بین این اسیدها، اسید سولفوریک از آسیب کمتری برای گیاهان برخوردار است و از این رو معمولا استفاده از آن رایج تر است.
- همچنین می‌توانید به منبع آب، میزان مشخصی کلر اضافه کنید تا از پدیدار شدن جلبک، قارچ و کپک در لوله دریپردار یا اطراف آن جلوگیری به عمل آورد.
- قطره چکان‌های لوله دریپردار (پلی‌اتلین بادی)قابل تغییر و تعویض هستند، از این رو می‌توانید از قطره چکان‌های تنظیم کننده فشار استفاده کنید تا آب به صورت یکسان به تمام گیاهان موجود در زمین زراعی شما برسد.
- مطمئن شوید که لوله دریپردارد خریداری شده توسط شما دارای رگلاتور باشد تا در پیچ و تاب خوردن لوله و عبور آن از پستی‌ها و بلندی‌ها، آب را با مقیاس یکسان به تمام گیاهان برساند، ضمن این که خود لوله نیز به مرور زمان دچار خشکی و آسیب دیدگی نمی‌شود.
اگر محصولات شما به نوعی هستند که مجبور به آبیاری آن‌ها با آب شور هستید و یا اگر زمین خود را با آب سنگینی آبیاری می‌کنید، احتمال بروز گرفتگی لوله دریپردار در زمین شما زیاد است.
به خصوص اگر در مناطقی که آب و هوای خشک دارد و از رطوبت کمی برخوردار است، از آبیاری قطره‌ای با استفاده از لوله درپیردار استفاده می‌کنید، احتمال گرفتگی لوله‌ها دو چندان می‌شود.
علل بروز چنین پیش آمدی می‌تواند یک یا چند مورد از گزینه‌های زیر باشد:
- پیدایش جلبک، قارچ یا مواردی از این دست به مرور زمان.
- پیدایش رسوبات ناشی از مواد نامحلول در آب.
- وجود مشکل پیچ خوردگی در خود لوله و عدم توجه به آن به مرور زمان.
- پیدایش گرفتگی بر اثر عبور مکرر و طولانی مدت مواد شیمیایی محلول در آب.
مشخص شدن نوع گرفتگی لوله دریپردار، بستگی به سیستم آبیاری قطره‌ای که از آن استفاده می‌کنید نیز دارد. مثلا اگر از سیستم آبیاری دریپ استفاده کنید، درواقع از آنجایی که لوله‌های دریپردار بر روی سطح زمین نصب شده‌اند، احتمال گرفتگی آن‌ها با مواد نامحلول در آب بیشتر است. همچنین اگر از آبیاری زیر بستری استفاده می‌کنید، احتمالا مواد شیمیایی محلول در آب، سبب بروز گرفتگی لوله دریپردار شده است.
فراموش نکنید که در زمینه گرفتگی لوله دریپردار، اقداماتی که جهت جلوگیری از بروز این اتفاق مورد استفاده قرار می‌گیرند، بسیار کاربردی‌تر از اقداماتی است که پس از رخ دادن این اتفاق از آن‌ها استفاده می‌شود.
به همین دلیل بهتر است ابتدا نگاهی به فهرست کارهایی که می‌توان در جهت جلوگیری از بروز گرفتگی در لوله دریپردار انجام داد، نگاهی بیندازیم.
- حین اجرای سیستم آبیاری قطره‌ای یا پس از نصب سیستم، از یک مهندس آبیاری بخواهید که آب منبع اصلی که قصد هدایت آن توسط لوله دریپردار آبیاری قطره‌ای به سمت گیاهان را دارید، مورد بررسی و آزمایش قرار دهد. به این ترتیب از املاح موجود در آب منبعی که قصد استفاده از آن را دارید، مطلع شده و می‌توانید اگر مورد آسیب زننده ای در بین آن‌ها وجود دارد برای رفعش اقدامی صورت دهید.
- در صورتی که قرار بر استفاده از اسید خاصی جهت رفع مواد رسوب دهنده موجود در آب منبع اصلی شد، از جنس لوله دریپرداری که در حال استفاده از آن هستید اطلاعاتی کسب نمایید. به این ترتیب می‌توانید متوجه شوید که آیا جنس لوله قطره چکان دار با آن اسیدی که قصد استفاده اش را دارید واکنش نشان می‌دهد یا خیر. چرا که اگر واکنش‌گر باشد، به مرور زمان سبب خوردگی دیواره لوله دریپردار شما می‌شود و این یعنی بروز یک آسیب جدی به کل سیستم و به دنبال آن یک خسارت باورنکردنی برای صاحب زمین.
- اسید مدنظر را رد بازه زمانی 15 الی 20 دقیقه به آب منبع اصلی اضافه نمایید تا از بروز آسیب به گیاهان جلوگیری شود.
- پس از آنکه عملیات تزریق اسید به آب اتمام یافت، برای مدتی بیشتر از زمان عادی آبیاری، شیرهای جریان را باز بگذارید تا اسید وارد خاک شده و درصد موجودیش در خاک افزایش یابد.
اکنون باید دید اگر تمام این اقدامات را انجام دادیم اما باز بنا به دلایلی، لوله‌های دریپردار دچار گرفتگی شدند، راهکارهای قابل اجرا چیست؟
بدیهی است پیش از انجام هر اقدامی باید علت گرفتگی لوله دریپردار آبیاری قطره‌ای خود را متوجه شویم تا ببینیم راهکار متناسب با آن چیست. به این ترتیب گاهی در مواقعی ممکن است مجبور به تعویض بخشی از لوله دریپردار شویم.
اما اگر گرفتگی از جنس رسوبات ته‌نشین شده و چسبیده به دیواره‌های لوله دریپردار بود، می‌بایست به این که از چه موادی تشکیل شده‌اند، از اسیدی که قدرت از بین بردن آن‌ها را داشته باشد برای زمانی مشخص استفاده نماییم.
گاهی برای آن که ممکن است این اسید به گیاهان آسیب بزند، صاحبین زمین‌ها هزینه بالاتری را جهت تعویض آن قسمت رسوب گرفته از لوله دریپردار، متقبل شده و خطرات ناشی از استفاده ناگهانی اسید را از زمینشان دور می‌کنند.
دیدگاهتان را بنویسید